Hoe kan haptotherapie de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verrijken?

De student wordt getriggerd door de kracht van haptotherapie door een artikel dat hij leest. En vraagt zich af: ‘waarom leer ik niets over haptotherapie tijdens mijn studie? Waarom is haptotherapie zo onbekend in de ggz?’ Hij informeert bij grote ggz-instellingen. ‘Die maken geen gebruik van deze therapie.’ En zijn medestudenten hadden er nog nooit van gehoord. Eelco besluit er zijn afstuderen aan te wijden. Omdat hij gezinstherapeut wil worden, kiest hij voor de doelgroep kinderen en hun ouders.

Haptotherapie valt niet onder de basisverzekering. Eelco: ‘Daarom verwerk ik oefeningen die gebaseerd zijn op de haptotherapie in een spel. Bijvoorbeeld agogen kunnen het spel gebruiken als onderdeel van een behandeling.’ Een onderdeel van zijn onderzoek is een gesprek met een cliënt. Via Lianne van Deurzen, haptotherapeut in Tilburg, komt Eelco in contact met Camilla (*), een eerstejaars universitair student. Zij heeft zowel ervaring met ggz als met haptotherapie.

Ze gaat terug naar haar oma en volgt driemaal per week therapie naast haar opleiding. ‘School en therapie vond ik lastig te combineren. En ik had ook geen zin meer om steeds opnieuw mijn verhaal te vertellen.’ Een tante wijst haar op haptotherapie. ‘Nadat ik me had ingelezen, ging ik voor een intake bij haptotherapeut Lianne van Deurzen van Haptonoom Tilburg. Haptotherapie is superfijn, want het is veel meer dan praten over waar ik tegenaan loop. Praten heeft me erg geholpen, maar trauma’s slaan zich op in het lichaam. Ik had regelmatig last van tics, paniekaanvallen, nachtmerries en slapeloosheid. Haptotherapie kijkt ook naar mijn lichaam, naar hoe dat met stress omgaat. Gesprekstherapie hielp mij niet van mijn angst voor aanraking af, haptotherapie doet dat wel. Ik zie aangeraakt worden niet meer als een bedreiging.’

Van Lianne krijgt Camilla oefeningen die haar bewust maken van haar lijf. ‘Ik poets bijvoorbeeld mijn tanden terwijl ik op één been sta. Zo leer ik mijn lichaam echt te voelen.’ Wat Camilla in het begin van de therapie vooral indrukwekkend vond, was hoe Lianne het verband wist te leggen tussen wat vroeger met mij gebeurd is met wat er nu gebeurt. Zo was ik tijdens een oefening, waarbij Lianne delen van mijn lijf aanraakte, heel ontspannen. Tot het moment dat ze me een instructie gaf. De spanning in mijn lichaam nam meteen toe. Zo ontdekte ik waardoor ik paniekaanvallen krijg tijdens tentamens. Want ook dat zijn momenten waarop ik moet presteren volgens bepaalde instructies. En het krijgen van instructies grijpt voor mij terug naar het misbruik. Hopelijk kom ik ooit op het punt dat ik een paniekaanval kan voelen aankomen en kan voorkomen.’

Dankzij haptotherapie heeft Camilla al veel vooruitgang geboekt. ‘Ik kijk niet meer constant over mijn schouder als ik over straat loop. Ik lig niet meer in een verkrampte houding als ik slaap. Ik ben niet meer bang dat er iemand ongewenst achter me ligt.’ Bovendien heeft ze nu een actiever sociaal leven. ‘Studeren blijft belangrijk voor me, maar ik neem nu ook de tijd om af en toe met vrienden uit te gaan. Mijn vriend merkt ook op dat ik me veel beter voel, zowel mentaal als fysiek.’

Eelco: ‘Je vertelde dat je bij de ggz ook oefeningen kreeg. Wat is het verschil met de oefeningen uit de haptotherapie?’ Camilla: ‘Bij de ggz leerde ik niet om het verband te leggen tussen mijn hersenen en lichaam. Ik voelde me vaak als een hoofd met een los, zwierend lijf eronder. De behandeling in de ggz was gericht op traumaverwerking. Pas tijdens haptotherapie besefte ik dat ik altijd volledig in mijn hoofd zat. Dat kwam door oefeningen waarin ik bewust moest gaan voelen, hoe ik sta bijvoorbeeld, hoe ik loop. Toen besefte ik dat ik een soort mummie was, dat ik als een slons door het leven ging. Nu ga ik zelfverzekerd over straat, ben ik echt aanwezig als ik naar een verjaardag ga. Voorheen was ik er wel, maar zat ik stilletjes voor me uit te staren.’

Eelco: ‘Denk jij dat een spelvorm met haptotherapeutische oefeningen geschikt is voor de ggz?’ Camilla: ‘Zeker, want het is laagdrempelig. Zo ben ik ook gestart met haptotherapie. Ik had er niet veel vertrouwen in, vond het zweverig, maar merkte al snel dat het ontzettend goed helpt. Haptotherapie is de beste therapie ik ooit gehad heb. Ik vind het ontzettend jammer dat het nog geen erkende therapie is, want heel veel mensen zouden er baat bij hebben, zoals mensen die in behandeling zijn bij de ggz.’

En het spel dat Eelco aan het ontwikkelen is, hoe gaat dat eruitzien? ‘Het wordt een soort ganzenbord met opdrachten die gericht zijn op ruimte, openen en sluiten, uitreiken, naderen en doorvoelen; hoofdthema’s uit de haptotherapie. Een voorbeeld van een oefening is dat je moet gaan staan en vervolgens op de voorvoet moet leunen. Vervolgens ga je na hoe dit voelt en wat je ervaart. Vervolgens leun je op de hak en voel je of dit anders is, of het fijner is.’

(*) Echte naam bekend bij hapto.nl. Afbeelding Camilla is ter illustratie.