Haptotherapeuten kunnen ondersteuning bieden bij het steeds weer wennen aan het ‘nieuwe gewoon’ en bij problemen rondom communicatie met naasten zoals:
- Eigen behoeften kennen, serieus nemen en kenbaar maken.
- Hulp vragen en hulp ontvangen.
- Ruimte innemen, zeker bij zacht spreken.
- Betutteling en ongevraagde hulp voorkomen.
- Op tijd heldere grenzen stellen
De ziekte wordt geleidelijk meer zichtbaar in het sociale leven. Door het maskergelaat, dat ontstaat door de neurologische aantasting, is de parkinsonpatiënt steeds minder in staat zijn emoties in het gezicht uit te drukken. Dit kan tot misverstanden leiden bij ontmoetingen in het sociale verkeer. Hoe ga je daar als patiënt mee om? In hoeverre speelt schaamte een rol? Deelnemen aan het arbeidsproces, fietsen, wandelen, autorijden, koken enzovoort. Telkens moet de patiënt ‘gewone’ zaken inleveren waardoor zijn wereld alsmaar kleiner wordt. En daarvoor komen mogelijk in de plaats: veranderde lichaamshouding, stramme beweging, een tremor, lopen met een stok of rollator, verplaatsen met een rolstoel en nog veel meer aanpassingen waar de patiënt noodzakelijkerwijs mee te dealen heeft. Haptotherapie legt accent op de directe beleving tijdens gesprek, oefening en aanraking en draagt daardoor bij aan bewustwording en bevordert het nemen van eigen regie.
Appèl op mogelijkheden
De neuroverpleegkundige zei tegen Tom, ‘Zie de ziekte als een last in je rugzak, jij blijft als mens dezelfde’. Haptotherapie heeft de intentie bij te dragen aan de motivatie van de patiënt om zo veel als het mogelijk is zelfstandig te blijven en daartoe gericht in actie te komen. De klachten kunnen meer naar de achtergrond verschuiven waardoor vrije ruimte ontstaat voor creativiteit en voor activiteiten die nog wel mogelijk zijn. De conditie kan zelfs verbeteren doordat een uitnodigend en tegemoettredend appèl wordt gedaan op wat in praktische zin nog wel kan. En zeker ook voor ontmoetingen met anderen die de mens met parkinson goed doen. Het voelen, denken en doen komen meer in lijn.
Rouw om gezondheidsverlies
Rouw vanwege gezondheidsverlies en het besef dat de lichamelijke en geestelijke beperkingen in de loop der jaren alleen maar toenemen vraagt ruimte om gezien en gehoord te worden. Angst, verdriet en boosheid kunnen zich vastzetten in het lichaam. Zeker als je dagelijks last hebt van steeds wisselende pijn, vermoeidheid en ongemak. Parkinson heb je de klok rond en het kan moeite kosten om ervan los te komen. Doordat de patiënt van de haptotherapeut in vertrouwen aandacht krijgt voor rouw om gezondheidsverlies ontstaat open ruimte om te zien wat het leven in positieve zin te bieden heeft.
Zingevingsvragen
Mensen met Parkinson hebben wellicht ook de behoefte om te praten over wat de ziekte en het grillige ziekteproces voor hen betekent. Onderwerpen zoals verpleeghuis, euthanasie en dood worden gemakkelijker te dragen als deze benoemd mogen worden. Als oud zeer tijdens de sessie aangeraakt wordt kan dat alsnog verteerd en geïntegreerd worden. Evengoed kunnen successen en mooie levenservaringen aan het licht komen ter versteviging van het zelfbeeld. De parkinsonpatiënt heeft zijn lot zelf te dragen maar hoeft het echt niet alleen te doen. Haptotherapeuten kunnen juist voor deze mensen veel betekenen omdat het niet alleen bij praten blijft. Juist het non-verbale lijfelijke voelbare contact van mens tot mens, van hart tot hart, kan het dragen van de ziekte gemakkelijker maken.
Dit vraagt van de haptotherapeut:
- Basiskennis van de ziekte parkinson. Bij velen is vooral de fysieke kant bekend, terwijl de onzichtbare mentale problemen zeker zo groot zijn.
- Samenwerking en afstemming met andere zorgprofessionals zoals huisarts, fysiotherapeut, wijkverpleegkundige, ergotherapeut, et cetera…
- Praktisch gezien: ruim de tijd hiervoor nemen. Het aan- en uitkleden en op de haptobank komen kan trager verlopen.
- Duidelijke taal spreken met korte zinnen. Een smal keuze-aanbod geven en aanvoelen wanneer hulp bij beslissing wenselijk is.
- Geduld en nog eens geduld, juist vanwege de traagheid van beweging en begrip. Op een vriendelijke manier ruimte bieden en evengoed begrenzen.
- Creativiteit om aansluitend bij de specifieke vraag passende begeleiding te bieden.
- De mens met parkinson heeft meestal minder ziekte-inzicht dan de naasten.
De kunst is ieders gezichtspunt serieus te nemen.
- Het allerbelangrijkst is, en dat leerden we al in het eerste jaar van de opleiding, niet de klacht maar de mens staat centraal.
